ABD’nin İran‘daki nükleer tesislere düzenlediği taarruzlar sonrası Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda tansiyon yükseldi. Kurul üyeleri global güvenliğe tehdit oluşturan yeni bir savaş dalgasına karşı derhal ateşkes ve diplomasi davetinde bulundu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Konsey’e hitabında “İntikam sarmalına düşme riskiyle karşı karşıyayız” ihtarında bulunarak, sivillerin korunmasını, deniz güvenliğinin sağlanmasını ve Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’nın (IAEA) tesislere tam erişiminin önünü açacak diplomatik sürecin yine başlatılmasını istedi. Guterres, taraflara “mantıklı, itidalli ve acil” hareket etme davetinde bulundu.
ABD: “İran rejimi nükleer silaha sahip olamaz”
ABD Daimi Temsilcisi Dorothy Shea, İran‘ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin “uluslararası barışa direkt tehdit” oluşturduğunu savunarak, akınların yasal müdafaa ve İsrail ile dayanışma kapsamında yapıldığını belirtti. Shea, ” İran‘ın vatandaşlarımıza yahut üslerimize yapacağı rastgele bir hücum yıkıcı bir cevapla karşılanacaktır” dedi. Shea konuşmasında ayrıyeten ” İran‘ın tesislerini gaye almak, ülkenin nükleer kapasitesini baltalamayı amaçlıyordu.” kelamlarına yer verdi.
İran : “Netanyahu ABD’yi savaşa sürüklüyor”
İran‘ın BM Daimi Temsilcisi Amir Saeid İravani, “Netanyahu, bir kere daha ABD’yi yüksek maliyetli bir savaşa sürüklemeyi başardı” diyerek Washington’u eleştirdi. İran, nükleer tesislere yapılan hücumların akabinde BM Koşulu uyarınca legal müdafaa hakkını kullanacağını ilan etti.
IAEA’dan net ikaz: Kontrol yapılamıyor, stok kritik seviyede
IAEA Genel Yöneticisi Rafael Grossi, For dow tesisinde derin hasar oluştuğunu, İsfahan’da uranyum dönüşüm binalarının maksat alındığını, Natanz’da ise zenginleştirilmiş materyal depolanan tünel girişlerinin vurulduğunu açıkladı. İran‘da hala %60 oranında zenginleştirilmiş yaklaşık 400 kg uranyum stoku bulunduğu ve bu stokun kontrolsüz olduğu vurgulandı. Grossi, “Üç İran nükleer tesisine düzenlenen taarruzların akabinde radyasyon düzeylerinde artış olmadı. Şu anda tesisteki yeraltı hasarını kıymetlendirecek pozisyonda olan kimse yok.” dedi.
Rusya: “ABD, Pandora’nın kutusunu açtı”
Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya, ABD’nin akınlarını “provokatif, sorumsuz ve memleketler arası hukuka aykırı” olarak tanımladı ve taarruzları kınadı. Nebenzya, Çin ve Pakistan’la birlikte Güvenlik Kurulu’na “derhal ateşkes ve diplomasiye dönüş” daveti yapan karar tasarısı sunduklarını açıkladı. Büyükelçi Nebenzya, “İsrail’in İran’a yönelik devam eden taarruzları milletlerarası hukukun açık bir ihlalidir.” dedi.
Çin: “Nükleer felaketin eşiğindeyiz”
Çin Temsilcisi Fu Cong, sivillerin korunması ve tarafların “derhal ateşkes ilan etmesi” gerektiğini belirtti. İran’ın egemenliğine hürmet duyulması daveti yapan Çin, İran nükleer problemine barışçıl bir tahlil için hala umut olduğunu belirtti.
Avrupa’dan ortak çizgi: Müzakereye dönülmeli
Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, hücumlara direkt katılmadıklarını belirtirken, İran’ın nükleer programına kalıcı tahlil için müzakerelerin yine başlatılması gerektiğini vurguladı. Üç ülke, IAEA’nın kontrollerine tam erişim sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
İsrail: “ABD, dünyanın güvenliğini kurtardı”
İsrail Temsilcisi, ABD’nin akınlarını “haklı ve gecikmiş” bir adım olarak tanımladı. İsrail, İran’ı “nükleer yıkım planlarını diplomatik tiyatroyla gizlemekle” suçladı. “Dünya nükleer bir İran’ı engellemek zorunda” tabirleri dikkat çekti.
Orta Doğu ülkeleri: “Gerilim bölgeyi felakete sürüklüyor”
Irak, Kuveyt ve Körfez İşbirliği Kurulu ülkeleri, nükleer tesislerin maksat alınmasının bölgesel istikrarı tehdit ettiğini belirtti. Irak, hava alanının ihlal edildiğini duyururken, Kuveyt ve başka Arap ülkeleri atakların derhal durdurulmasını ve diplomasiye dönülmesini istedi.
Pakistan ve Cezayir: “Uluslararası hukuk çiğnendi”
Pakistan, ABD’nin hücumlarını “tehlikeli emsal” olarak nitelendirerek, İran’a dayanak verdi. Cezayir, nükleer tesislere yönelik atakların “uluslararası güvenliği sarsacak düzeyde” olduğunu vurguladı ve tüm taraflara “şartsız ateşkes” daveti yaptı.
Güvenlik Kurulu’nda yeni karar tasarısı gündemde
Çin, Rusya ve Pakistan’ın sunduğu yeni karar tasarısında, “derhal ve şartsız ateşkes sağlanması, nükleer tesislerin korunması ve IAEA kontrollerinin başlaması, tarafların memleketler arası hukuka uyması, diplomatik müzakerelere dönüş” hususları öne çıkıyor. – NEW YORK
Bal Eczanesi